“Er gebeurt hier iets”: Het geluid van de brandende wereld en onze stilte

" Er gebeurt hier iets / Maar wat het is, is niet helemaal duidelijk."

Zo begint het nummer " For What It's Worth ", geschreven door Stephen Stills en vereeuwigd door Buffalo Springfield in 1966 na de rellen op de Sunset Strip in Los Angeles in datzelfde jaar. Het nummer werd een hymne van de tegencultuur in de VS in de jaren 60, ook een hymne tegen conformisme en staatsrepressie, in zekere zin een spiegel van de Verenigde Staten destijds, een repressieve staat, zowel intern als extern, in oorlog met Vietnam en gericht tegen de eigen Afro-Amerikaanse bevolking. Hoewel het nummer een kalme toon heeft, is de boodschap urgent en steeds meer toepasselijk voor de tijd waarin we leven. De tekst brengt de boodschap over dat ons geleerd wordt om niet te zien, niet te horen en niet te spreken.

Vandaag de dag, bijna 60 jaar later, is de openingszin nog steeds even belangrijk als toen hij geschreven werd: er gebeurt iets . Het verschil is dat we weten wat er gebeurt, maar toch worden we aangemoedigd het te vergeten en te negeren. We weten dat Gaza in puin ligt, Soedan is ingestort, Myanmar verwikkeld is in een eindeloze oorlog, democratieën zich terugtrekken onder kritiek, en dat politieke leiders oorlog voorspellen en propageren. De wereld staat in brand, en we zien en horen het, en kiezen ervoor het te negeren. Er is geen internationale, diplomatieke of zelfs maar maatschappelijke reactie. Stilte is de hoofdpersoon van 2025.

Dit artikel bekijkt het heden in dit lied en vraagt zich af: wat is dit geluid dat we horen en negeren? En wat zegt onze weigering om te handelen?

“ Ga uit de rij staan, de mannen komen en nemen je mee”

Het nieuws dat Stephen Colberts Late Show is geannuleerd na afloop van het volgende seizoen in 2026 is een duidelijk voorbeeld van censuur. Hoewel het schijnbaar irrelevant is voor de huidige wereldwijde situatie, spreekt het boekdelen over de staat van zogenaamde westerse democratieën. Colbert, die CBS had bekritiseerd voor het sluiten van een deal van 16 miljoen dollar met het Trump-team, werd op verzoek van Paramount, de eigenaar van CBS, onder leiding van David Ellison, een bekende Trump-aanhanger, op staande voet ontslagen. De Writers Guild of America verklaarde dat zij deze actie van CBS beschouwt als een omkoping aan de Trump-regering . De betekenis van een dergelijke actie is diepgaand; het verwijderen van een van de meest kritische stemmen op televisie, juist omdat hij een rol speelde in politieke satire, onthult een landschap waar humor niet langer een ruimte is voor afwijkende meningen.

Publieke satire is een barometer voor de gezondheid van de democratie. In de VS dagen extreem belangrijke figuren zoals George Carlin, Jon Stewart en John Oliver de macht uit en hebben ze dat al gedaan door middel van gelach. Colbert volgt in zekere zin deze traditie. Zijn uitschakeling onder invloed en druk van de collusie tussen de zakenwereld en de politiek zal geen op zichzelf staand incident zijn; het zal zeker opnieuw gebeuren. Deze gebeurtenis is slechts een symptoom van intolerantie ten opzichte van kritisch denken, zelfs in zogenaamd pluralistische en vrije ruimtes.

" Ga uit de pas, de mannen komen je halen" krijgt hier een belangrijke betekenis en wordt letterlijk genomen. Colberts monddood maken en afstand nemen dient als discipline, om de prijs van kritiek te laten zien en laat ons zien dat de grens tussen democratie en autoritarisme heel gemakkelijk overschreden kan worden.

“ Kinderen, wat is dat voor geluid?”

Het schokkende beeld van Palestijnse kinderen die gedood worden bij een waterwinpunt in Gaza wordt door de overgrote meerderheid van de westerse regeringen, waaronder de Portugese, genegeerd! Net als de gedwongen uithongering. Net als de schending van de Syrische soevereiniteit door Israël. Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft op geen van deze gebeurtenissen gereageerd, behalve op de aanval op een katholieke kerk in Gaza, waarbij tien mensen gewond raakten en drie mensen omkwamen. Het ministerie bracht toen een verklaring uit waarin de aanval werd veroordeeld.

Dit patroon van selectiviteit is niet toevallig, maar structureel. Zo werkt de Portugese en Europese diplomatieke moraal: ze erkent lijden wanneer het verhaal er niet in slaagt de alliantie met de VS en Israël te destabiliseren, wanneer de doden katholieken zijn en geen Arabieren. Bij politieke onrust is zwijgen de aangewezen weg. Het nieuws dat de krant Público meldde dat Portugal zich verzette tegen de verwijzing naar Israëls gedwongen uithongering van Palestijnen in een verklaring van de Voedsel- en Voedingsveiligheidsraad van de CPLP, is schokkend.

Deze nalatigheid van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de regering met betrekking tot de Palestijnse situatie is een verraad aan de Portugese grondwet, die in artikel 7 de staat verplicht de zelfbeschikking van volkeren, de eerbiediging van de mensenrechten en de naleving van het internationaal recht te verdedigen en te bevorderen. Wanneer een staat, de Portugese, aan een multilaterale organisatie waarvan zij lid is, de onderdrukking oplegt van een uiting in een officiële verklaring over het recht op voedsel van een bezet volk, dan bedrijven we geen diplomatie, maar zijn we medeplichtig aan de bezetter. Hypocriete medeplichtigheid wordt de officiële taal van het multilateralisme. Wat met elk stilzwijgen wordt uitgewist, is het concept van diplomatieke coherentie. Wanneer mensenrechten alleen van toepassing zijn op bondgenoten, houden ze op rechten te zijn en worden ze instrumenten van macht en marteling, gebruikt tegen de zwaksten en meest weerlozen.

" Kinderen, wat is dat geluid?" Het is het geluid van de dood, gedempt door communiqués. Het is het geluid van slachtoffers die genegeerd worden omdat ze 'de verkeerde' zijn, want voor de Portugese regering zijn alleen Palestijnse katholieken slachtoffers.

“ Paranoiia slaat diep toe / Het zal je leven binnensluipen”

Europa beleeft een waar keerpunt. Sinds begin 2025 richt Europa zich steeds meer op herbewapening. De Europese Commissie heeft het Readiness 2030- plan ontwikkeld, dat voorziet in de toewijzing van € 800 miljard aan militaire middelen, inclusief de opschorting van begrotingsregels en de omleiding van middelen uit andere sectoren naar bewapening.

"Paranoia" is verankerd in de Europese doctrine; oorlog is het doel. De Duitse bondskanselier Merz bevestigde dit zelf in een interview met BBC Radio 4 op 19 juli 2025, waarin hij de uitspraken van zijn minister van Defensie, Boris Pistorius, in juni 2025 verdedigde. Naast de verwoesting en sterfgevallen als gevolg van voortdurende oorlogen, zullen Europese fondsen worden afgeleid van cruciale zaken , met name de klimaattransitie, onderwijs en sociale zorg, die van het grootste belang zijn in een continent en wereld waar de ongelijkheid blijft toenemen.

Het idee dat ons nu in de greep houdt, is dat het ontbreken van een zwaar bewapend Europa neerkomt op nalatigheid. Niet alleen stellen we de herbewapening niet ter discussie, maar we vragen ons ook af waarom we er nog niet klaar voor zijn.

“ De strijdlijnen worden getrokken / Niemand heeft gelijk als iedereen ongelijk heeft” – Soedan en Myanmar

In Soedan heeft de burgeroorlog tussen de strijdkrachten en de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF) sinds april 2023 al meer dan 150.000 doden geëist (alleen al tot 7 januari 2025) , aldus de New York Times . Dit hoge dodental wordt nog eens verergerd door het aantal intern ontheemden, dat eind 2024 11,6 miljoen bedroeg, volgens cijfers van het Internal Displacement Monitoring Centre . De VN heeft al gewaarschuwd voor de mogelijkheid van genocide en heeft het bestaan van bloedbaden onder de burgerbevolking door beide partijen aangetoond. Op 17 juni waarschuwde een rapport van de VN-Mensenrechtenraad voor de escalatie van het conflict, met name de toename van seksueel geweld tegen meisjes en vrouwen, met name in gebieden onder controle van de RSF. De berichtgeving over deze tragedie is echter grotendeels genegeerd en er is nog steeds geen adequate en gecoördineerde internationale respons.

Waarom? Omdat de Verenigde Arabische Emiraten, de belangrijkste financier en reder van de RSF, cruciale bondgenoten van westerse landen zijn. Ze leveren olie, kopen voetbalclubs en investeren in bedrijven in diverse sectoren. Het onderhandelingsobject is politieke immuniteit voor henzelf en hun bondgenoten.

De oorlog in Soedan onthult een ongemakkelijke waarheid: sommige oorlogen zijn onzichtbaar omdat ze politiek en economisch ongelegen komen. De VAE is eigenaar van een deel van de liberale wereldorde, en om de eigenaren geen schade te berokkenen, staat deze orde bloedbaden toe in naam van stabiliteit.

Naast Soedan lijdt Myanmar sinds de staatsgreep van 2021 onder oorlog. De repressie, die nooit volledig was opgeheven, is teruggekeerd naar extreme niveaus. Het militaire regime blijft regelmatig gruwelijke misdaden begaan tegen de eigen bevolking. Tussen 2021 en 2024 werden 6.092 burgers gedood, 28.501 gearresteerd, raakten meer dan 3,5 miljoen mensen intern ontheemd en hebben meer dan 20 miljoen mensen humanitaire hulp nodig, aldus de VN . De Veiligheidsraad blijft echter inactief en heeft alleen een resolutie (Resolutie 2669 (2022)) opgesteld over de situatie, waarover China, Rusland en India zich van stemming onthielden, terwijl de andere 12 landen vóór stemden. De Europese reactie is ook zwak geweest en beperkte zich tot het uiten van bezorgdheid, het oproepen tot terughoudendheid en het verklaren, ten tijde van de aardbeving van 28 maart 2025, waarbij meer dan 3.600 mensen omkwamen , dat het de situatie nauwlettend in de gaten hield.

De situatie in Myanmar is exemplarisch voor het huidige internationale systeem: het systeem faalt in het beschermen van burgers als er geen strategisch belang bij betrokken is. Wanneer iedereen faalt, is het systeem de schuldige. " Niemand heeft gelijk als iedereen ongelijk heeft."

“ Duizend mensen op straat / Ze zingen liederen en dragen borden / Meestal zeggen ze: 'Hoera voor onze kant'”

De Vietnamoorlog eindigde niet alleen door militaire uitputting en nederlagen op de grond. Hij eindigde omdat miljoenen mensen in de VS meer dan tien jaar lang georganiseerd de straat op gingen, geconfronteerd met censuur en repressie van degenen die wilden dat de oorlog zou voortduren. Hij eindigde omdat de wereld dorpen zag afbranden, kinderen met napalm besmeurd en soldaten getraumatiseerd. Hij eindigde omdat Amerikaanse soldaten terugkeerden in zwarte lijkzakken en de leugens van de overheid over de oorlog niet langer werkten ondanks de burgermobilisatie.

In de jaren zestig en zeventig was protest in de VS niet louter symbolisch; het legde steden plat en legde de tegenstrijdigheden in overheidsverhalen bloot. Universiteiten waren centra van verzet en ontwrichting, muzikanten, schrijvers en vele andere kunstenaars hekelden de oorlog, en prominente figuren zoals Muhammad Ali weigerden zich aan te melden. De anti-oorlogsbeweging was geen abstracte oproep tot vrede; het was een actieve kracht in de politieke strijd die een supermacht dwong zich terug te trekken.

Paradoxaal genoeg hebben we tegenwoordig toegang tot meer beelden, meer data en meer kennis over mensenrechtenschendingen dan ooit tevoren in onze geschiedenis. We zien de bomaanslagen live, we weten precies wat er gebeurt, en toch protesteren we minder. Verontwaardiging beperkt zich tot sociale media en confrontaties vinden daar plaats.

Wat we vandaag, nu, nodig hebben, zijn politieke en maatschappelijke bewegingen die gebaseerd zijn op de universele principes van het recht op leven, waardigheid, gezondheid, voedsel, water, huisvesting, hygiëne en ook op zelfbeschikking. We hebben protesten nodig die weten hoe ze onrecht moeten aanvechten en de moed hebben om dat te doen, zelfs wanneer het door onze staten en bondgenoten wordt begaan. Mogen de aanklacht tegen de erbarmelijke omstandigheden in Gaza en de eis tot sancties tegen de RSF dezelfde kracht hebben als de aanklacht tegen de Russische inval in Oekraïne. Mogen we krachtig eisen dat degenen die verantwoordelijk zijn voor misdaden tegen de menselijkheid in Israël, Myanmar, Soedan en zoveel andere landen, juridisch worden veroordeeld voor hun daden.

Vandaag de dag hebben we behoefte aan samenhang, aan verzet dat niet geleid wordt door partijpolitieke agenda's, maar door ethische en morele verplichtingen.

" We moeten stoppen / Hé, wat is dat geluid? / Iedereen kijken, wat is er aan de hand?"

De wereld is stil. Niet vanwege een gebrek aan geluid, maar vanwege te veel stilte. Het geluid van oorlog, honger en rechtvaardigheid blijft in 2025 erg luid, te luid. Maar het luidste en gevaarlijkste geluid is dat van de normalisering van het lijden van mensen, van democratieën die moreel failliet zijn, van instellingen die aarzelen en niet handelen, en van samenlevingen die eraan gewend raken.

" Kijk eens, wat is er aan de hand?" dient als een oproep, een oproep om te benoemen wat we zagen en hoorden. Het is de hoogste tijd om een einde te maken aan het idee van "neutraliteit" en selectieve empathie. Het ontbreekt ons niet aan informatie. Het ontbreekt ons aan moed. Het ontbreekt ons aan de wil om NEE te roepen. Nee tegen de stilte. Wat er gebeurt is duidelijk; we moeten alleen beslissen of we in actie willen komen.

Stilte is geen voorzichtigheid. Het is het opgeven van de strijd.

De teksten in deze sectie geven de persoonlijke mening van de auteurs weer en vertegenwoordigen niet VISÃO, noch haar redactionele standpunt.